W obliczu konfliktu zbrojnego za wschodnią granicą – którego strony są światowymi eksporterami produkcji roślinnej – pierwszorzędnym zagadnieniem staje się zapewnienie odpowiedniego poziomu produkcji roślinnej i zwierzęcej w Polsce, a także dostaw składników spożywczych pozyskiwanych w większości z importu.
Sprawa bezpieczeństwa żywnościowego na poziomie państwa jest przedmiotem troski nie tylko Ukrainy i jej sąsiadów, ale – z uwagi na powiązania gospodarcze – także wielu państw na świecie. Z tą myślą niektóre z nich wstrzymują nawet bądź ograniczają eksport produktów spożywczych.
Polski Instytut Ekonomiczny informuje, że Polska jest samowystarczalna w kluczowych segmentach produkcji roślinnej i zwierzęcej: zbóż, wołowiny, drobiu i jaj oraz cukru i mleka. Dostatecznie dużo produkujemy też warzyw, roślin strączkowych i ziemniaków.
W produkcji zbóż, będącej podstawą produkcji roślinnej, wskaźnik samowystarczalności w roku gospodarczym 2019/2020 był o 18 proc. wyższy niż zużycie krajowe obliczone jako suma produkcji i importu pomniejszona o eksport i skorygowana o zmianę stanu zapasów. W 2021 r. nasz kraj był trzecim pod względem wielkości producentem zbóż w UE – z 11-procentowym udziałem. Zbiory zbóż wyniosły 34,6 mln ton.
Według Polskiego Instytutu Ekonomicznego Polska była również samowystarczalna w produkcji wołowiny (wskaźnik samowystarczalności w 2020 r. wyniósł 209 proc.), drobiu i jaj (powyżej 150 proc.) oraz cukru i mleka (powyżej 125 proc.). Wskaźniki powyżej 100 proc. cechowały także produkcję warzyw, roślin strączkowych i ziemniaków.
Z uwagi na niepewną sytuację i rosnące koszty produkcji, rosną też ceny zbóż, które z kolei mają wpływ na cenę mąki i w konsekwencji pieczywa oraz innych produktów ze zboża. Ceny zbóż wpływają także na koszty produkcji zwierzęcej i ceny mięsa, gdyż blisko połowa zasobów zbóż jest wykorzystywana do karmienia zwierząt.
Polska nie jest natomiast samowystarczalna w produkcji pasz. Rocznie importuje wysokobiałkową śrutę sojową także z Ukrainy i Rosji, które obecnie ograniczają swój eksport. Gdyby jednak nie import, Polska nie rozwinęłaby produkcji drobiu na tyle, aby stać się jego największym producentem w UE.
Drożejące na rynkach światowych surowce rolne zachęcają z kolei do wywozu żywności za granicę – tym bardziej, że ceny eksportowe są zwykle wyższe niż na rynku krajowym. Zdaniem Polskiego Instytutu Ekonomicznego ważne jest, aby odpowiednie organy prowadziły stały monitoring sytuacji na rynku zbóż celem przeciwdziałania jego nadmiernemu eksportowi.